SEIN stelt bijzondere leerstoel in bij het Leids Universitair Medisch Centrum. Prof. dr. Gert Jan Lammers is per 1 mei 2020 benoemd tot Leidse bijzonder hoogleraar Slaapstoornissen, in het bijzonder narcolepsie en verwante vigilantiestoornissen. De leerstoel is ingesteld door SEIN, het expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde.
Lammers is medeoprichter en medisch hoofd van de Slaap-Waakcentra van SEIN en heeft nauwe banden met de afdeling Neurologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hij is de eerste Nederlandse hoogleraar met een leeropdracht gericht op slaapgeneeskunde in de volle breedte én de eerste binnen de neurologie.
Slaap begrijpen
Zijn onderzoek zal zich voornamelijk focussen op narcolepsie. Kenmerkend voor deze slaapstoornis is dat patiënten overdag ongewild in slaap vallen. Lammers ontdekte al eerder, samen met een internationaal consortium, dat een tekort aan de stof hypocretine in de hersenen hiervan de oorzaak is. “Mijn team en ik willen de oorzaak en pathofysiologie van deze aandoening in meer detail onderzoeken”, vertelt Lammers. “Met deze opgedane kennis hopen we ook beter te begrijpen hoe ons brein aandacht, slaap en metabolisme reguleert en hoe dit bijdraagt aan ons algemeen welzijn. Daarnaast zal het leiden tot meer begrip van andere slaapstoornissen.”
Slaapzorg
Slaapgeneeskunde is een jong en multidisciplinair veld. Lammers hoopt met deze benoeming bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van slaap(stoornissen) als belangrijk aandachtsgebied in de zorg. Bovendien is er het gezamenlijke SEIN-LUMC initiatief om een expertise centrum voor geïntegreerde diagnostiek en behandeling van aanvalsgewijze hersenaandoeningen op te richten. Voorbeelden van deze aandoeningen zijn epilepsie en hoofdpijnaandoeningen zoals migraine. Lammers: “Kenmerkend is dat patiënten vaak een combinatie hebben van deze aandoeningen, en dat de ernst ervan wordt beïnvloed door slaap(stoornissen).”
Verbeteren van de zorg op landelijk niveau staat ook op de to-do-lijst van Lammers. “Een eerste stap daarin is zorgen dat slaapcentra het hele land dekken. En er zijn reeds criteria en richtlijnen opgesteld ter bevordering van de kwaliteit van de zorg voor patiënten met een slaapprobleem.”
Gidsfunctie
Op het gebied van onderwijs zal hij samen met het LUMC een gidsfunctie willen vervullen door onderwijs over slaap en slaapgeneeskunde in het curriculum van de studie Geneeskunde op te nemen.
Slaap
Slaap is een basale en vitale functie. Slaap is onlosmakelijk verbonden met andere basale lichaamsfuncties als bewustzijn, stofwisseling en circadiane ritmiek. Slaap moduleert uitingen van diverse neurologische en psychiatrische aandoeningen, van epilepsie en hoofdpijn tot depressie en psychosen. Slaaptekort vormt een risico voor het ontstaan van obesitas, diabetes en cardiovasculaire problemen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat slaapstoornissen een enorme impact hebben. Ondanks het enorme belang van slaap en de in de laatste decennia sterk toegenomen kennis over slaapstoornissen, weten we nog steeds maar weinig over het waarom van slaap, noch waarom er grote verschillen in slaapbehoefte zijn tussen mensen. Klaarblijkelijk zijn we evolutionair niet op kort slapen geselecteerd.
Narcolepsie
Narcolepsie is een chronische invaliderende aandoening met name gekenmerkt door een onvermogen overdag wakker en geconcentreerd te blijven en spierverslappingen bij emoties, vooral bij lachen. Het is de enige slaapstoornis, waarvan de oorzaak werd opgehelderd. Gert Jan Lammers heeft daar een significante bijdrage aan geleverd. Hij ontdekte, samen met onderzoekers van Stanford University, dat een tekort aan de stof hypocretine in de hersenen narcolepsie veroorzaakt. Meting van de concentratie ervan in het hersenvocht bleek een goed diagnosticum. De ontdekking heeft verstrekkende implicaties gehad voor het begrip van (regulatie van) normale slaap en bijgedragen aan de verbetering van de behandeling van andere slaapproblemen als slapeloosheid. Zijn onderzoeksgroep probeert te achterhalen of er een immunologische mechanisme verantwoordelijk is voor het selectief verdwijnen van de hypocretine cellen en op welke wijze de diagnostiek en behandeling van narcolepsie geoptimaliseerd kan worden.
Aanvullende informatie over narcolepsie:
Nederlandse Vereniging voor narcolepsie; LUMC – NFU; EU-NN; allesovernarcolepsie.nl; stichtingwakkerwordenwakkerworden.nl
Kort CV
Dr. Lammers (1960, Arnhem) studeerde Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij is in het LUMC opgeleid tot neuroloog en werkte daar bijna 25 jaar als algemeen neuroloog. Hij is mede oprichter van de Neuro Medium Care en jarenlang sectiehoofd van de kliniek neurologie in het LUMC. Vanaf het begin van zijn opleidingstijd houdt hij zich met slaapzorg en onderzoek bezig, met name met de aandoening narcolepsie. In 2013 richtte hij in Heemstede een derde locatie op van het multidisciplinaire derdelijns Slaap-Waakcentrum van SEIN. Sinds 2015 is hij medisch hoofd van alle drie de Slaap-waaklocaties van SEIN. Daarnaast is hij verbonden aan de afdeling neurologie van het LUMC. De SEIN-LUMC samenwerking kreeg erkenning van het NFU met de kwalificatie van “expertise centrum op het gebied van hypersomnolentie”. In 1999 promoveerde hij in Leiden op het proefschrift getiteld “Narcolepsy”. In 2007 was hij mede oprichter en de eerste president van de “European Narcolepsy Network” (EU-NN). Hij heeft binnen Nederland diverse bestuursfuncties bekleed. Momenteel is hij voorzitter van de Slaapgeneeskunde Vereniging Nederland (SVNL). Op het gebied van scholing is hij actief in de organisatie van de “International Sleep Medicine Course” (ISMC) en is hij mede initiator, organisator en bij de laatste editie voorzitter van het wetenschappelijk comité van het sinds 2016 bestaande nationale slaapcongres.
